Over een aantal weken, op 16 maart, mogen we weer naar de stembus voor het kiezen van de gemeenteraad. Echter: uit een recente peiling van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden bleek dat, ten opzichte van 2015, drie keer zoveel raadsleden te maken hebben gehad met bedreiging of geweld.
Het gaat om 15% van de respondenten. Als dat getal representatief is, zou het landelijk gaan om ongeveer 1.200 raadsleden. En dus om een nog eens een veelvoud aan gezinsleden, familieleden en vrienden die zich zorgen maken om hun dierbaren omdat ze bedreigd worden of daadwerkelijk met geweld te maken hebben gekregen.
Onlangs nog sprak het Rotterdamse raadslid Maurice Meeuwissen – tot voor kort het enige raadslid namens de PVV, waar hij inmiddels mee heeft gebroken – tijdens een raadsvergadering de woorden:
“Als er straks weer vervelende dingen gebeuren, zoals het verscheuren van posters van de Lijst Meeuwissen of van Forum, dan houd ik de dhr. Engberts daar verantwoordelijk voor en dan zeg ik: tribunaal of rechtbank. En daar gaan we werk van maken”.
Hij sprak deze woorden tegen Co Engberts, de fractievoorzitter van de PvdA. Toen tijdens een schorsing van de vergadering aan Meeuwissen werd gevraagd zijn woorden terug te nemen, weigerde hij. Een dag later werd bekend dat beide raadsleden een doodsbedreiging hadden ontvangen en daar aangifte van deden.
Bedreiging is niet voor niets strafbaar. Zelfs als een dreigement niet wordt uitgevoerd, tast het mensen aan in hun gevoel van veiligheid, van vrijheid en in hun bewegingsruimte. En mogelijk daarmee ook in hun economische zelfstandigheid, als ze hierdoor niet meer behoorlijk hun beroep kunnen uitoefenen.
Als het gaat om bedreiging van politici, is er nog een extra dimensie: het ondermijnen van de democratie. Van de raadsleden die te maken hadden gehad met bedreiging of geweld, gaf een kwart aan dat het hun functioneren heeft beïnvloed. En ik kan me voorstellen dat mensen afzien van het zich kandidaat stellen voor een politieke functie als je een reëel risico loopt dat je zelf, maar daarmee ook je gezin, hiermee te maken krijgt.
Dat is zeer zorgelijk. Democratie is geen perfect systeem, omdat er ook geen perfecte mensen bestaan. Wel ben ik ervan overtuigd dat democratie het minst slechte systeem is, vanwege de ingebouwde ‘checks and balances’. Democratie is ook veel meer dan alleen ‘de meerderheid beslist’. Het is ook rekening houden met minderheden, het is ook een scheiding van machten, en nog veel meer.
Democratie is altijd ‘werk in uitvoering’ en kwetsbaar. Het staat of valt met mensen die zich willen inzetten voor de publieke zaak. En in het geval van raadsleden is dat ook nog eens voor een groot deel ‘liefdewerk-oud papier’, naast een gewone baan. Als we niet meer voldoende mensen bereid kunnen vinden om dit te doen vanwege de daaraan verbonden risico’s, ondermijnt dat inderdaad de democratie.
Wanneer is iets eigenlijk bedreigend? Een expliciete bedreiging met geweld of dood is duidelijk. Maar vaak is context ook bepalend. ‘Ik kom je thuis opzoeken’ komt heel anders over als een vriend(in) dat tegen je zegt, dan als een medewerker het uitroept die duidelijk kwaad is over een slechte beoordeling. Het woord ‘tribunaal’ dat Meeuwissen gebruikte, wordt eigenlijk alleen gebruikt voor een rechtbank voor oorlogsmisdaden, zoals in de jaren na de Tweede Wereldoorlog of het Joegoslavië Tribunaal. Iemand die dat woord dus gebruikt, in de Tweede Kamer, in een raadszaal of daarbuiten, suggereert dus dat er sprake is van een staat van oorlog in ons land en dat degene tegen wie de uitspraak gericht is, zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden. Dat geeft het een heel andere lading.
Woorden doen ertoe. In Rotterdam, de stad waar ik zo verknocht aan ben, kennen we natuurlijk het adagium ‘geen woorden maar daden’. Het pleidooi voor handen uit de mouwen steken dat hieruit spreekt, onderschrijf ik van harte. En toch ben ik het niet helemaal eens met deze uitspraak. Want: woorden zijn óók daden. Ze hebben impact op mensen, ze scheppen onze realiteit. En daarin dragen we allemaal een verantwoordelijkheid.
Woorden zijn ook daden- wees er zorgvuldig mee.
De meningen geuit in de columns behoren toe aan de individuele auteurs en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de standpunten van IslamOmroep.
Lees ook deze columns van Marianne Vorthoren
Grenzen bewaken in een oververhitte maatschappij
Hoe kan het dat op een verhaal van mogelijke verkrachting lacherig wordt gereageerd op tv? Hoe kan het dat datzelfde programma dan even van de buis verdwijnt, maar korte tijd later weer terugkomt? Het zegt vooral iets over wat wij als consumenten willen zien.
Haatspraak of liefdesspraak – je oogst wat je zaait
‘Hate speech’ is een complex fenomeen.
Doe mee aan een duurzame Ramadan met groene iftars
Wat een luxe, of beter gezegd: zegening, dat we deze Ramadan weer vrijwel ongehinderd samen kunnen beleven – met familie, met vrienden, met buurtgenoten.
Feminisme tussen ideaal en praktijk
Ik krijg vaak de vraag hoe ik als ‘moderne, westerse, goedopgeleide vrouw’ voor een religie kan kiezen waarin de vrouw ‘de helft minder waard is dan de man’.
Dialoog tussen joden en moslims vergt lef
Vorige week was ik als gast aanwezig op een bijeenkomst van de Muslim Jewish Leadership Council.
Meer aandacht voor toegankelijkheid
Onlangs was het voor de 21 e keer de Week van de Toegankelijkheid in Nederland.